* نمایشنامه
: *بازپخش، چاپ و اجرا با ذکر نام نویسنده آزاد ست.*
مرگ و بی مرگی ی دُن کیشوت
پایان و آغازِ کار شوالیه دُن کیشوت؛ مردی از
لامانچا، و خدمتکارش سانچو
• * نوشته ی
منوچهر رادین
• دُن
کیشوت در بستر مرگ درازکشیده است. ازجملات وُ کلمات نامفهوم و درهم برهمی که در
میان سُرفه های طولانی بر زبانش جاری می شود کسی سر در نمی آورد. عربی، فارسی،
چینی، کُردی، انگلیسی، هُلندی، عِبری، هندی، تُرکی ... همه جُور زبان و گویشی!
سانچو پایین پای اربابش زانو زده است و ؛ با
یک چشم باز و یک چشم بسته، بی توجه به پُرسش های کشیش وُ دانشجو و کَس وُ کارِ
شوالیه* از یکدیگر که خود هاج وُ واج مانده اند و نمی دانند چه بگویند؛ دارد برای
آمُرزشِ روح دن کیشوت دُعا می کند و یک در میان آمین می گوید.
دُن کیشوت با یک آهِ طولانی می میرد.
کشیش : (در
هوا صلیب می کشد. با خستگی) بالاخره شوالیه از دنیا رفتند و به آسمان ها پرکشیدند!
دُختر دُن کیشوت :
(زانو می زند.) آه پدر چرا پرکشیدی رفتی!؟
دانشجو :
(کنار دختر زانو می زند.) آه اُستاد! ... شوالیه ی بی همتایِ لامانچا!
سانچو :
(با زانو جلو می آید و پاهای دُن کیشوت را می گیرد.) ارباب خوبم حالا زود بود!
(گریه می کند.) ارباب حالا زود بود ... زود بود!... من خیلی طلب دارم از شما!
امیدوارم بازماندگانت مثل خودت دست وُ دلباز باشند و یکسال حقوق عقب افتاده ی مرا
از میراثت پرداخت کنند! آمین!
دُختر :
کُدام میراث!؟ میراث ندارد! بگو یک پاپاسی! (زاری می کند؛ ساختگی) آه پدر چرا
پرکشیدی!؟
سانچو :
دستمزد منو نمی تونید بالا بکشید. زنم پوستم را می کَند!
کشیش :
فرزندان!
دانشجو :
شرم کن آقای سانچو!
سانچو :
زنم را می فرستم سروقتتان. او بلد است چکار بکند ... می بینید حالا!
دانشجو :
(در میان گریه و زارزدن دختر) شرم نمی کنی آقای سانچو!؟
سانچو :
نخیر آقای دانشجو! (و زیرلب چیزهایی می گوید که به دُشنام می ماند.)
دُختر دُن کیشوت :
(در همانحال) آه پدر چرا پرکشیدی رفتی!؟
سانچو :
زنم را می فرستم سروقتتان. او بلد است چطوری طلب مرا وصول کند ...
دانشجو :
(در میان گریه و زاری دختر) شرم نمی کنی آقای سانچو!؟
سانچو :
نخیر آقای دانشجو!
کشیش :
فرزندان ...
سانچو :
آمین! (گریه می کند.) زود بود ارباب! زود بود ... حق کُشی می کنند ارباب، زود بود!
دُن کیشوت در میان بُهت وُ حیرت حاضرین، به
ناگهان از جایش بلند می شود و می نشیند. سانچو از وحشت به پُشت می افتد و دیگر
بازیگران- عزادارن و شاهدان مرگ و کفن وُ دفن دُن کیشوت- وحشتزده و با ترس وُ لرز
دو سه قدم عقب می کشند.
دن کیشوت :
حق کُشی!؟ کی، کُجا، چی، چرا!؟(فریاد می زند.) سانچو! سانچو! کجایی سانچو!؟
سانچو :
ب ب بله بله قُ قُ قربان!!
دن کیشوت :
کجایی سانچو!؟
سانچو :
همینجا قربان! ... همینجا! همینجا! پس چرا یکباره زنده شدید قربان!؟
دن کیشوت :
حق کُشی! ...
سانچو :
کُدوم حق کُشی ارباب!؟ ...
۱
دن کیشوت :
زره ، نیزه ، کلاه خود! حالا وقت مردن نیست سانچو!
سانچو :
(هاج و واج به دیگران نگاه می کند.) نمایشنامه رو اینطوری نوشتن قربان! شما اینجا
دیگه اینجای نمایش باید بیفتید بمیرید تمام بشود برویم پیِ کارمان ! تماشاچی
کاروُزندگی دارد ...
دن کیشوت :
(برافروخته) نمایشنامه کدام است، تماشاچی کُدام ست احمق!؟ چطور می شود همینطوری
سرگذاشت و مرد!؟ دنیا پُر از بی عدالتی و رذالت است؛ نمی بینی!؟
سانچو :می
بینم قربان. می دانم قربان. ولی(دیگران ساعت های مچ دستشان را نشان می دهند و به
تماشاگران اشاره می کنند.)ولی آخه به تماشاگرا چه مربوطه که رذالته! مردم گناه
نکردن که دنیا پُر از کثافته ارباب من! این بدبختها دیرشان شده ،راهشان دوره! فردا
کار وُ زندگی دارند! همبازی ها خسته ن، دراز بکشید قربان. دراز بکشید خودتون رو به
مُردن بزنین کار رو تموم کنین نمایش تموم شه بره! شبه، دیر وقته!
دن کیشوت :
رسالت ما شب و روز نمی شناسد سانچو! این را که دیگر تو خوب می دانی احمق!
سانچو :
من خوب میدانم !! امّا تماشاچی خوب نمی داند قربان! تماشاچی منتظره براتون کف بزنه
بره منزل بخوابه قربان!
دن کیشوت :
ما چکار به کار تماشاچی داریم سانچو!
سانچو :
بَهَه!
دن کیشوت :
تماشاچی هرکاری دلش خواست بکند!
سانچو :
قرارنبود شما زنده بشین یه کاره بلند بشین بشینین! زَهره تَرَک شدیم همه!
دن کیشوت :
زندگان از برخاستنِ مُردگان وحشت دارند!
سانچو :
این حرفا رو بذاریم برای بعد. شما حالا درازتون رو بکشید(سعی می کند او را
بخواباند.) آها... تمام شد!
دن کیشوت :
من به هیچ قیمتی امشب نمی میرم. یعنی دراز نمی کشم! )می نشیند.(
سانچو :
یک امشب رو کوتاه بیایید حضرت شوالیه! دراز بکشید قربان. دراز بکشید. فقط همین یک
شب! شب آخرست امشب!(می خواباندش(
دن کیشوت :
(می نشیند.) دراز نمی کشم احمق! نشنیدی؟
سانچو :
شنیدم. شنیدم قربان! شنیدم! (با
اشاره به دیگران می فهماند که تلاشش بیهوده است.(
دن کیشوت :
حالا شُد! روسینانته کجاست؟ اسبم!؟
سانچو :
آن پُشت پُشتا داره برای خودش می چره قربان! جاش خوبه. راحته. چاق هم شده. ( به
خواهش دیگران آخرین تلاشش را می کند.) شما دراز بکشید قربان! دراز بکشید. (او را
به زور می خواباند.)
نگران روسیناته هم نباشید. دراز بکشید.
دن کیشوت :
چی چیرو دراز بکشید دراز بکشید کُره خَر!(می نشیند(.
سانچو : خرِ من هم گُم شده. دراز بکشید
حضرت شوالیه، دراز بکشید! نمایش تموم شده!
دن کیشوت :
احمق باز که شروع کردی! شلاق می خواهد تنت!؟
سانچو :
خیر قربان شلاق نمی خواهد تنم!
دن کیشوت :
زره!
سانچو :
زره تنتونه قربان. چند تا زره!؟
دن کیشوت :
نیزه! (سانچو نیزه را به دستش می دهد.) کلاه خود! (دولا می شود تا سانچو کلاه خود
را بر سرش بگذارد.(
سانچو :
این هم شمشیر و سپر! (لفظ قلم) می بینین که حواسم جمع است ارباب!
۲
دن کیشوت :
احسنت پسرم. احسنت! حالا فوراً برو اسبم رو بیار و زین وُ برگش کن! باید تا دیر
نشده پا در رکاب بگذاریم.
سانچو :
پا درکُدام رکاب بگذاریم شوالیه جان! خر من که مدتهاست از من دور شده رفته!
دن کیشوت :
چیزی که در این سرزمین زیاد پیدا می شود خر است، سانچو!
نگران نباش پسرم.
سانچو :
می دانم پدرم! امّا هیچ خری خرِ خود آدم نمی شه قربان. یادش بخیر ماچه خرِ عزیزم.
هر کُجا هست خدایا به سلامت دارش!
دن کیشوت :
(فریاد می کشد.) روسینانته! روسینانته!
سانچو :
چرا فریاد می کشید شوالیه! روسینانته ای در کار نیست!
دن کیشوت :
چه بلایی سر اسبم آمده سانچو؟
راستش را بگو و گرنه تنت را با شلاق کبود می
کنم!
سانچو :
میرم خرم را پیدامی کنم از او پُرسان می کنم!
دن کیشوت :
حماقت کافیست!
سانچو :
پس نکنید ارباب!
دن کیشوت :
(شلاق را بالا می برد اما نمی زند.) پس بدونِ اسب وُ الاغ چون شیر دلانِ تاریخ دل به دریا میزنیم سانچو!
سانچو :
و حالا باید همچون فلک زدگان تاریخ در این سرزمینِ عجیب غریب ودر دلِ تاریکی پیاده
گز کنیم تا ببینیم به کجا می رسیم!!
دن کیشوت
و سانچو : در رسم شوالیه گری دل سپردن
به تقدیر اولین گام است!
سانچو :
پس من هم خودمو آماده می کنم تا ماجراهای تازه مان را در نمی دونیم کجا آغاز کنیم!
دن کیشوت :
پس در دلِ تاریکی پا در راه می گذاریم!
برای تصحیح اشتباهات، به راست آوردن کژی ها،
ترمیمِ ناسزاواری ها و جبران کاستی ها در تمام جهان! به پیش
سانچو، به پیش!
سانچو :
به پیش. به پیش! (هم زمان با دست به تماشاگران اشاره می کند که بلند شوند تا اتفاق
دیگری نیفتاده به خانه بروند.)به پیش. به پیش به پیش! پیش پیش! زودتری بی زحمت پیش
پیش!
دن کیشوت :
به پیش. به پیش. در روز در شب به پیش!(در دایره ای می چرخد و سانچو هم پشت سرش راه
می سپرد و پا می کوبد. حالا دن کیشوت روبروی تماشاگران پا می کوبد و آنها را ترغیب
به برخاستن و همسرایی می کند.) به پیش. به پیش. به پیش! برای تصحیح اشتباهات؛ به
پیش. به پیش. به پیش! برای به راست آوردنِ کژی ها؛ به پیش. به پیش. به پیش! برای
ترمیمِ ناسزاواری ها؛ به پیش. به پیش. به پیش!
(سانچو
پا کوبان در کنارش قرار گرفته است. دیگر بازیگران که از خستگی، ناچاری و کلافگی
روی زمین نشسته بوده اند، برمی خیزند و آرام آرام و از طرفین جلو می آیند و به دن
کیشوت و سانچو می پیوندند. احتمالاً تماشاگرانی به پا خواهند خاست و با او همنوایی
خواهند کرد.) برای جبران کاستی ها در تمام جهان به پیش. به پیش. به پیش! برای
عدالت و برابری ی انسان ها در تمام جهان به پیش. به پیش! به پیش. به پیش!( دن
کیشوت، سانچو و دیگران با تکرارآرزوهای دن کیشوت دورِ دیگری می زنند و پاکوبان می
روند تا صحنه را ترک کنند.(
سانچو :
(به سرعت به جلوی صحنه می آید و از تماشاگران می خواهد که هرچه زودتر سالن تئاتر
را ترک کنند.) پیشت پیشت، به پیش، پیشت پیشت!
دن کیشوت :
به پیش ... به پیش
(دُن
کیشوت می خواهد دایره بزند و دور بچرخد. دیگران دوره اش می کنند و مانعش می شوند.)
... به پیش
...
سانچو :
(سراسیمه رو به همکاران تکنیک) پرده پرده پرده ... نور رُو بگیر، پرده! ... خاموش!
( صحنه خاموش می شود و پرده از دو سو جلو می آید. نمایش به پایان می رسد. سانچو
جلوی پرده جا می ماند، راه بازگشت را نمی یابد و به ناچار با تماشاگران سالن را
ترک می کند.)
۳
دن کیشوت :
(دن کیشوت همچنان دارد پا می کوبد و شعار می دهد.)
به پیش. به پیش. در روز در شب به پیش! برای
تصحیح اشتباهات؛
به پیش. به پیش. به پیش! برای به راست آوردنِ
کژی ها؛
به پیش. به پیش. به پیش! برای ترمیمِ
ناسزاواری ها؛ به پیش. کُجایی سانچوی خائن!؟ تنت برای شلاق لک زده سانچو!؟ در
کُدام سوراخی پنهان شده ای سانچو!؟ ... به پیش. به پیش! ... به پیش!
پایان
*جدا از
دُن کیشوت و سانچو، تعداد دیگران را می توان در اجرا به سه بازیگر تقلیل داد:
کشیش، دانشجو و دختر
•••منوچهر
رادین 22؛ نوامبر 2009
بازنویسی: 14 آوریل 2014
۴
No comments:
Post a Comment